نام پیشین استانبول که به افتخار قیصر روم کنستانتین با نام کنستانتینوپول تا قبل از فتح شهر به وسیله ترکان عثمانی شناخته می‌شد. این شهر پایتخت امپراطوری روم شرقی بود و بر کشورهای لینان و سوریه و فلسطین نیز تسلط داشت.

تلفظ عربی این نام به صورت قُسطَنطَنیّه است که در نیمه یکم سده بیستم میلادی در زبان فارسی هم رواج یافته بود.

بنیانگذار این شهر کنستانتین است که در ۲۷۴ میلادی زاده شد و در ۳۳۷ میلادی از دنیا رفت. وی نخستین امپراتور روم است که آئین مسیحیت را پذیرفت و آن را دین رسمی کشور روم اعلام کرد و کلیسا را با دولت پیوند داد. وی پس از اینکه بر دشمنانش پیروز شد، در سال ۳۳۰ پایتخت خود را به دهکده بیزانتیوم (قسطنطنیه) که در حاشیه تنگه بسفر قرار دارد انتقال داد و آن را وسعت بخشید؛ ساختمانهای زیادی در آن ساخت و آن را پایتخت اصلی خود اعلام کرد.

حاکمان امپراتوری روم شرقی همیشه بر این مطلب تاکید داشتند که دولت بیزانس (دولت روم شرقی) دولتی است شرقی. قسطنطنیه تا سال ۱۴۵۳ پایتخت امپراتور روم شرقی محسوب می‌شود. در این سال این دولت از سپاهیان دولت عثمانی به فرماندهی سلطان محمد فاتح شکست خوردند و قسطنطنیه تصرف شد و بدین ترتیب به عمر امپراتوری هزار ساله روم شرقی خاتمه داده شد. شهر قسطنطنیه پس از تصرف توسط نیروهای عثمانی (اسلامبول) یعنی شهر اسلام خوانده شد.

این شهر هم اکنون یکی از شهرهای مهم و زیبای کشور ترکیه بشمار می‌آید که در کنار تنگه بسفر (تنگه‌ای که دریای سیاه را به دریای مرمره وصل می‌کند) قرار دارد. اسلامبول یا استانبول در بخش اروپایی ترکیه‌است و حلقه ارتباطی آسیای صغیر با اروپای شرقی به شمار می‌آید.


منبع:لغت نامه دهخدا