یک تاریخ شناس می گوید پوشش ایرانی ها در زمان هخامنشیان، حتی اسکندر مقدونی را هم به خود جلب کرده است.
ایرانی ها در دوره هخامنشی چه لباسی می پوشیدند؟ لباس کوروش رنگ مخصوصی
داشت؟ کدام فرمانروای خارجی در پوشیدن لباس خود و ملتش از ایرانیان الگو
گرفت؟ پاسخ این پرسش ها را در این گزارش بخوانید.
«عشرت بدر» پژوهشگر، محقق و بنیانگذار موزه لباسهای ایران به نکات جالبی از جزئیات پوشش مردم در دوره پارسها اشاره می کند.
او می گوید: «با توجه به نوشته بیشتر تاریخ نویسان مثل هردوت
،کرناس و گزنفون پارسیان بعد از آنکه مادهارا شکست دادند و حکومت را به دست
گرفته، استفاده از لباس مادها را شروع و از آن اقتباس کردند.یکی از دلایل
آنها برای استفاده از لباس مادی این بود که آن لباسها را مجلل تر از
پوششهای خود دیدند ،چنانکه گزنفون در این مورد می نویسد کورش از لباس مادها
اقتباس کرد و نزدیکان خود را بر آن داشت تا این لباسها را بپوشند مهمترین
حسن این پوشاک نشان ندادن معایب است و اشخاص را بزرگتر و شکیل تر می
نمایاند.»
لباس خاص کوروش
آن طور که بنیانگذار موزه لباس های ایران می گوید، لباس کوروش
لباس ویژه ای بوده است:«کورش کلاهی داشت که اسم آن تیارا بوده ،تیارا از
نظر شکل دارای نوک تیز بود لباس او به رنگ ارغوانی کم رنگ و نیم سفید بود
این نوع لباس فقط مخصوص شاه بودو در زیر این لباس نیم شلواری می پوشید که
رنگی تند داشته و روی لباس ردایی معمولا به رنگ ارغوانی استفاده می کرده
است.»
سارابیس، لباس ویژه ایرانی
"سارابیس" این، نام معروف ترین لباس ایرانی ها بوده است. بدر
در این باره می گوید:« این لباس از تعداد قطعاتی تشکیل شده بود شامل یک نیم
تنه، این نیم تنه بدن را تا کمی پاینتر از کمر می پوشانده یعنی در اصل شکل
آن یک بالا پوش یا شنل نیم دایره بوده که وقتی دستها را پائین می انداختند
وبه شکل آماده می ایستادند تعدادی چین در اطراف دستها به وجود می آمد.»
از نظر نوع یقه هایی که در حجاریها مشهود است یقه های به شکل
هفت کوچک و یا گرد و بعضی نمونه ها به شکل قایقی است این نمونه های شنل در
بعضی از حجاریها جلوی آن باز است و با یک دکمه روی گردن بسته شده و نوع
دیگر آن جلو بسته و از سر پوشیده می شده در قسمت پائین بالا پوش در جلو
آزاد و افتاده است.اگر پوشنده این بالا پوش، دستهایش را باز کند بالا پوش
از یک مچ تا مچ دست دیگر به شکل کمانی است که در وسط آن کمی شکل فرورفته
دارد.
درقسمت دیگر لباس دامن است که در حجاریها با دقت بررسی شده و
دو نوع دامن دیده شده و وجود دارد یک نوع دامن راسته چین است که فقط یک
راسته چین در جلو به وجود آمده، نوع دوم دامن دو راسته چین است که در موقع
پوشیدن شکل آن مثل دامن لنگی پوشیده می شده و آن قسمتی که اضافه دامن و به
شکل دو راسته چین در آمده قسمت اضافه پیچیدن آن به دور بدن است.
ایرانیان باستان چه رنگی می پوسیدند؟
آن طور که عشرت بدر می گوید هخامنشیان (پارسیان)به دلیل
فراوانی مواد اولیه طبیعی و پشم و ابریشم و رونق بافندگی برای تهیه شنل و
دامن از پارچه های کار دست که در گارگاههای خانگی بافته می شده استفاده می
کردند:« در دوره آنان از رنگهای متنوع با نقش و نگار زیبا استفاده می شده
،رنگهایی که آثاری از آن برجا مانده نارنجی ،قهوهای،سفید و زرد است که روی
نقشها بر جامانده است.
کفش پارسیان هم از نظر مدل با کفش مادها که حالتی چسبیده
داشته که درون پاشنه آن باعث بلندی قد می شده فرق دارد نمونه کفش یا به شکل
بندار است یا بابند ازمچی پا تا زیر زانوبسته شده رنگ آن از چرم که زرد
یا قهوهای بوده ساخته شده است.
مردم عادی هم تیاره های که از نمد مالیده شده واز جنس پشم
بوده بر روی سر می گذاشتند ولی خود کورش تیاره متفاوت و نوک تیز داشته که
دور تیاره افسری پیچیده داشته توصیف کرده اند و معمولا تاجی که داریوش به
سر می گذاشته به اسم دیهیم و آن را به رنگ سفید و آبی نوشته اند.
بدر درباره اشاره مورخان معروف به نوع پوشش ایرانی ها هم چنین
می گوید:«در بعضی از نسخه های تاریخ نویسان از یک شلوار سه قسمتی یا سه
پارچه در لباس هخامنشیان اسم برده اند که این شلوار سه برش داشته که شامل
دوقسمت پا و یک میان پای مربع شکل که به زاویه های دو پای شلوار وصل می شده
و این نمونه شلوار در هنگام سوارکاری راحتی بی نظیری داشته و در بیشتر
پوشاک پادشاهان و ثروتمندان و اشراف از موادی چون طلا و نقره و سنگهای
قیمتی برای تزیئن و رودوزی لباس استفاده و مرصع دوزی می کردند .
«هرودت» پوشاک مردم عامی پارسی را
بدین طریق عنوان می کند شامل زیر جامه ،قبا و ردا یا بالا پوش زمستانی در
باره پوشاک زنان آن دوره آثار و نشانه کمی بدست آمده مثل فرش پازیریک که سه
زن را روی آن نشان داده است.
ارغوانی، رنگ هر سال هخامنشیان
بنیانگذار موزه لباس های ایران، درباره رنگ موردتوجه ایرانی
ها برای لباس هم به نکته جالبی اشاره می کند: در دوره پارسیان رنگ ارغوانی
رنگ مهم و مورد توجه خاص مردم بوده و حالت تقدس و احترام داشته یکی از
مهمترین هدایا لباس ارغوانی بوده و شاهان هخامنش در زمان انجام مراسم رسمی و
مذهبی و کارهای حکومتی از لباس به رنگ ارغوانی استفاده کرده اند و به
نوشته مورخان مردم عادی و سپاه دارای پوششهای رنگی هستند مانند رنگ زرد
،نارنجی،قهوه ای،قرمز ،آبی و زعفرانی استفاده زیادی کرده اند ولی در هیچ جا
از رنگ مشکی استفاده نشده و اسمی برده نشده است.
اگر تن به تن ،جان به جان در دهم